آزمایش قند خون چیست؟

تست قند خون مقدار قند یا گلوکز در جریان خون شما را اندازه گیری می کند. این تست اغلب برای غربالگری دیابت مورد استفاده قرار می گیرد. مقدار قند در خون شما معمولا با هورمونی به نام انسولین کنترل می شود، با این حال اگر شما دچار دیابت باشید بدن تان به میزان کافی انسولین تولید نمی کند و این باعث افزایش میزان قند در خون شما می شود.

به طور طبیعی سطح قند خون پس از خوردن غذا مقدار کمی بالا می رود. این افزایش قند باعث آزاد شدن انسولین از پانکراس می شود و در نتیجه مقدار قند خون زیاد بالا نمی ماند. بالا ماندن قند خون به مدت طولانی می تواند به چشم، کلیه ها، اعصاب و رگ های خونی آسیب بزند.

انواع آزمایش قند خون

• قند خون ناشتا (FBS): این آزمایش، قند خون را در حالی اندازه گیری می کند که شما حداقل 12 تا 14 ساعت ناشتا بوده اید. در این آزمایش میزان 5 میلی متر خون وریدی شما گرفته می شود. در طول مدت ناشتا نوشیدن آب در حد نیاز مشکلی ندارد. در صورتی که قند خون ناشتا بین 70 تا 99 ml باشد نشان دهنده طبیعی بودن قند خون و متابولیسم آن است. مقدار FBS مساوی یا بیشتر از 126 mg/dl غیر طبیعی بوده و دیابت را نشان می دهد. البته در این حالت، آزمایش مجدد توصیه می شود. در صورتی که FBS بین 110 تا 125 mg/dl باشد حالت مشکوک تلقی می شود و برای بررسی بیشتر آزمایش قند خون دو ساعت بعد از غذا یا تست تحمل گلوکز توصیه می شود.

• آزمایش قند خون دو ساعت بعد از غذا (2 hpp): در مواردی که نتیجه آزمایش FBS مشکوک باشد این آزمایش توصیه می شود. برای انجام این آزمایش یک صبحانه متوسط و خوب بخورید البته در مواقعی در آزمایشگاه به شما 100 گرم عسل یا 75 الی 100 گرم پودر گلوکز (حل شده در آب یا شیر) می دهند و از شما خواسته می شود 2 ساعت بعد به آزمایشگاه مراجعه نمایید. در برخی موارد به خصوص در دوران بارداری به جای 2 ساعت قند خون سه ساعت پس از غذا اندازه گیری می شود. در این زمان از شما خواسته می شود به جز آب چیز دیگری نخورید و از استعمال دخانیات و ورزش خودداری کنید. در این آزمایش مقدار قند خون کمتر از 145 mg/dl طبیعی و مقدار مساوی یا بیش از 200 mg/dl تایید کننده وجود دیابت است. اگر مقدار قند خون بین 145 تا 200 mg/dl باشد آزمایش مشکوک اعلام می شود و تست تحمل گلوکز توصیه می گردد.

• تست تحمل گلوکز (GTT): این تست به صورت روتین در هفته های 26 الی 30 بارداری در خواست می شود، همچنین به زنانی که اضافه وزن دارند و یا سابقه خانوادگی دیابت دارند پیش از این زمان نیز توصیه می گردد. برای انجام این آزمایش باید حداقل 8 ساعت ناشتا باشید. در صبح روز آزمایش یک محلول گلوکز به شما داده می شود و نمونه خون در زمان های 1 ساعت، 2 ساعت و 3 ساعت بعد از خوردن محلول گلوکز گرفته می شود. مقادیر طبیعی برای این آزمایش مقدار مساوی یا کمتر از 95 mg/dl برای قند خون ناشتا، مساوی یا کمتر از 180 mg/dl برای یک ساعت بعد از خوردن گلوکز، مساوی یا کمتر از 155 mg/dl برای دو ساعت بعد از خوردن گلوکز و مساوی و کمتر از 140 mg/dl برای 3 ساعت بعد از خوردن گلوکز می باشد. البته این اعداد در آزمایشگاه های مختلف می توانند متفاوت باشند.

• آزمایش قند خون ساده (BS): این آزمایش در موارد اورژانسی انجام می شود و نیاز به ناشتا بودن ندارد به عنوان مثال در افرادی که دچار اختلالات عصبی یا بیماری جدی می باشند و نیز در بیمارانی که نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارند. بر اساس زمان و مقدار غذایی که در آخرین وعده مصرف کرده اید سطح قند خون تصادفی متغیر است.

عوامل موثر بر آزمایشات قند خون

موارد زیر می توانند بر نتیجه آزمایش اثر گذار باشند و باعث شوند که آزمایش نتیجه دقیق و درستی را نشان ندهد:

• خوردن یا نوشیدن کمتر از 8 ساعت قبل از آزمایش خون ناشتا و یا کمتر از 2 ساعت قبل از تست، 2 ساعت پس از غذا.
• مصرف الکل، سیگار کشیدن و نوشیدن قهوه
• بیماری
• مصرف داروهایی همچون قرص های جلوگیری از بارداری، داروهای کاهنده فشار خون، فنی توئین (دیلانتین)، فوروزماید (لازیکس)، تریامترن (دیرنیوم تیازید)، هیدروکلروتیازید (اسید ریکس، ارتیک)، نیاسین، پروپرانولول (ایندرال) و یا کورتیکواستروئید (پردنیزولون).