آزمایش FBS چیست
آزمایش FBS
آزمایش FBSبرای تشخیص مقدار گلوکز خون است. Fbs مخفف Fasting blood sugar است. منظور از عبارت Fasting این است که کمی پس از زمان گرسنه شدن قند خون مورد بررسی قرارگرفته است. ناشتا بودن سبب تحریک هورمون گلوکاگون می شود که همین موضوع باعث می شود سطح گلوکز پلاسما در بدن زیاد شود.
آزمایش FBSبرای این است که پزشک متوجه شود داروها چقدر تأثیربخش بوده‌اند و این آزمایش دو بار انجام می شود تا از درست بودن جواب آزمایش مطمئن شد. اگر فرد بیمار مرض قند (دیابت) نداشته باشد بدنش شروع می‌کند به تولید انسولین تا دوباره مقدار گلوکز خون را زیاد کند؛ بنابراین وقتی‌که تست گلوکز خون گرفته می شود افرادی که دچار بیماری مرض قند هستند مقدار قند (دیابت) خونشان خیلی بیشتر از افرادی نشان می دهد که مرض قند (دیابت) ندارند. دو نوع دیابت وجود دارد. دیابت نوع اول افرادی که بدن آن‌ها نمی‌تواند به اندازه کافی و مناسب انسولین تولید کند تا سطح خونشان به تعادل برسد. دیابت نوع دیگر افرادی هستند که بدن آن‌ها نمی‌تواند به طور درست از انسولین استفاده کند.
علت قند خون بالا ممکن است به علت بیماری‌هایی همچون بیماری کلیوی، پانکراتیت و یا سندورم کوشینگ کبد باشد. برای تشخیص دیابت بارداری هم می‌توان از این آزمایش استفاده کرد. برای افرادی که امکان مبتلا شدن به بیماری دیابت در آن‌ها زیاد است، افرادی که مرض قند دارند (برای کنترل کردن سطح قند خون) افرادی که علائم قند خون پایین یا بالا را دارند فهمیدن مرض قند در زمان بارداری و بررسی داشتن استعداد مرض قند در زمان بارداری گرفته می‌شود. زیاد شدن مقدار گلوکز خون برای اولین بار در زمان بارداری مشخص می‌شود.
برای اندازه‌گیری قند خون از نمونه وریدی بدون ماده ضد انعقاد استفاده می‌شود. آزمایش باید در اسرع وقت انجام گیرد در صورت عدم امکان انجام آزمایش سرم نمونه باید جدا گردد و در یخچال نگهداری شود. چون‌که عوامل متابولیک روی مصرف و ذخیره‌ی قند تأثیر می‌گذارند. شاخص سطح قند خون، توانایی بدن برای انجام وظایف متابولیکش را منعکس می‌کند. سطح قند خون ثابت نیست و امکان دارد مقدار قند خون مریض در هر حالتی تفاوت داشته باشد و پس از صرف غذا افزایش یابد به همین دلیل باید آزمایش را به‌صورت ناشتا انجام داد. تقریباً در بیشتر موارد افراد بیمار پس از 60 سالگی سالانه قند خونشان زیاد می‌شود.
نشانه‌های دیابت نوع اول
ظاهر شدن این بیماری به‌صورت کاملاً ناگهانی است.
نشانه‌های دیابت نوع دیگر
ظاهر شدن این بیماری به تدریج است و در بعضی مواقع هم نشانه‌های ظاهری ندارد. در صورت وجود داشتن این نشانه‌ها حتماً باید آزمایش داد: درصورتی‌که شاخص توده بدنی بیشتر از 25 باشد، در صورت بالا بودن فشارخون، تحرک نداشتن، سابقه داشتن سندروم پلیکستیک، بالا بودن سطح کلسترول، داشتن سابقه قلبی، بانوانی که نوزادی با وزن بیشتر از 4 کیلوگرم به دنیا آورده‌اند، داشتن سابقه دیابت در زمان حاملگی تمام افراد باسن بیشتر از 45 سال در صورت خوب بودن جواب آزمایششان باید سه سالی یک بار این آزمایش را انجام دهند.
یکی از هدف‌های مهم تست‌های کلی خون فهمیدن مقدار قند خون است. در بعضی مواقع از FBG اندازه گلوکز خون ناشتا به جای Fbs(قند خون ناشتا) استفاده می‌شود. در همه موجودات زنده گلوکز یا قند خون وجود دارد که همین قند خون باعث وجود انرژی در سلول‌های موجودات زنده مخصوصاً سلول‌های مغزی می‌شود. آزمایش fbs از معمول‌ترین آزمایش‌های قند خون است.
عوامل افزایش قند خون
زیاد بودن وزن، زیاد شدن سن، کم شدن متابولیسم بدن، کم شدن سوخت و ساز بدن، مبتلا بودن به دیابت و وضعیت پیش از دیابت (قند خون) و مشکلاتی در سطح انسولین خون باعث افزایش قند خون می‌شود که راه های پایین آوردن قند خون باید زیر نظر دکتر متخصص باشیم، استفاده از رژیم غذایی درست، فعالیت منظم ورزشی روزانه، بهتر کردن شیوه‌های زندگی از مواردی است که باید قبل از آزمایش قند خون رعایت کرد. پیش از گرفتن آزمایش قند خون (آزمایش FBS) مریض بایستی 8_12 ساعت ناشتا باشد. همچنین برای شام باید غذای سبک بخورد. البته نوشیدن آب در طول مدت ناشتا بودن مشکلی ندارد. برای جلوگیری از گرسنگی که به صورت کاذب قند خون را افزایش می‌دهد بیمار نباید بیشتر از 16 ساعت ناشتا بماند افرادی که دیابت دارند که برای کم شدن قند خون از انسولین و داروهای خوراکی مصرف می‌کنند بایستی پس از گرفتن آزمایش داروهای خود را مصرف کنند.
خواندن قند خون و آزمایش FBS:
درصورتی‌که میزان قند خون در محدوده 70 تا 100 میلیگرم در دسی لیتر باشد اندازه آن طبیعی است اگر میزان قند خون در محدوده 100 تا 150 میلیگرم در دسی لیتر باشد یعنی امکان مبتلا شدن فرد به بیماری دیابت در ده سال آینده وجود دارد؛ که این افراد باید در برنامه غذایی و شیوه زندگی خود احتیاط کنند. اگر این مقدار از 126 میلیگرم در دسی لیتر بیشتر شود این آزمایش FBS را باید بار دیگر تکرار کرد درصورتی‌که نتایج تست‌ها یکی باشد فرد مبتلابه بیماری دیابت است.
در بعضی مواقع به دلیل مصرف مواد قندی در روز قبل به صورت گذرا مقدار قند خون افزایش می‌یابد که خیلی جای نگرانی نیست و بهتر است این آزمایش مجدداً تکرار شود. درصورتی‌که قند خون افراد بالغ پایین‌تر از 60 یا برای فهمیدن میزان تأثیر داروها و تغییر دادن عادات غذایی در افرادی که بیماری دیابت داشتند آزمایش قند خون ناشتا را انجام می‌دهند.
نتایج آزمایش FBS نسبت به سطح گلوکز اینگونه است:
- رنج نرمال آن از 3.9 الی 5.5 میلیمول در لیتر (70 تا 100 میلیگرم در دسیلیتر) است.
- رنج نرمال پیش دیابت: 5.6 الی 7.0 میلیمول در لیتر (101 تا 126 میلیگرم در دسیلیتر) (محدودهی خطر)
- رنج نرمال تشخیص دیابت: بیش از 7.0 میلیمول در لیتر (بیش از 126 میلیگرم در دسیلیتر) است.
- اگر میزان قند خون پایین باشد هم خطر دارد و باید سریع پیگیری شود.